Ga mee op Wisselstage!
Eén van de activiteiten van het Actieprogramma is het stageprogramma Wisselstage! Professionals van dertien verschillende organisaties liepen in december (2021) een aantal dagen stage bij elkaar. Doel was vooral om van elkaars organisatie en elkaar te leren. Hoe de stage is bevallen, leest u in dit artikel. Wat hebben de deelnemers van hun stageperiode geleerd en hoe denken zij ‘het geleerde in de praktijk’ te gaan brengen?
De organisaties uit de regio Rotterdam die meededen aan Wisselstage! zijn: Arosa, Avant sanare, BAR-organisatie, De Waag, DOCK, Enver, Gemeente Rotterdam, Jeugdbescherming Rotterdam-Rijnmond, Politie Eenheid Rotterdam, Reclassering Nederland, Slachtofferhulp Nederland, Veilig Thuis Rotterdam-Rijnmond en Timon.
“Kijken in elkaars keuken, weten wat de andere partners doen en elkaar persoonlijk leren kennen. Op deze manier maak je korte lijnen. Daarnaast kun je simpele afspraken maken over de samenwerking,” aldus Niké van Nes. Zij is teamleider Algemene Dienstverlening bij Slachtofferhulp Nederland waarvan meerdere medewerkers deelnamen aan Wisselstage!
Eerste gesprekken, beelden worden bijgesteld
Onbekend maakt onbemind. Wie kent die uitdrukking niet? En als je als ketenpartners een sterke regionale samenwerking wil op het gebied van huiselijk geweld, dan moet je elkaar -om te beginnen- eens opzoeken. Dat zal wel lukken met Wisselstage! Alle deelnemers geven begin december, voor hun stage, aan ‘erg nieuwsgierig’ te zijn naar hun stageorganisatie. “Wie ga ik ontmoeten?” “Hoe zal het er zijn?” Maar welk beeld hadden ze eigenlijk van de ontvangende organisatie voordat zij er stage liepen? Anja Quak van jeugdzorgorganisatie Enver: “Ik heb bij de Reclassering stage gelopen en wist niets van hun werkwijze, behalve wat ik wel eens van een cliënt had gehoord.” Esmee Heijstek van de gemeente Rotterdam ging redelijk blanco in haar stage: “Ik heb stage gelopen bij de Jeugdbescherming. Ik had weinig beeld van de organisatie. Ik zag de organisatie meer als jeugdhulp dan als jeugdzorg.” Ook Jan-Tjeerd de Jong van de Politie herkent dat. Hij had ook niet direct een beeld bij zijn stageorganisatie Slachtofferhulp: “Geen idee met hoeveel mensen ze werken en wat ze precies doen.” Dewi Riepsaame van Jeugdbescherming Rotterdam-Rijnmond liep stage bij de Politie en trapte geheel zonder verwachtingen haar Wisselstage! af. Zij deed dat alleen bewust, om niet te bevooroordeeld te zijn: “Ik wil altijd zo open minded mogelijk ergens in stappen. Wel had ik van de Politie werk het gebruikelijke beeld, een beeld dat de meeste mensen -denk ik- wel hebben.” Tsja, en welk ‘gebruikelijk beeld’ hebben mensen dan van de Politie? Is er een deelnemer die daar iets over durft te zeggen? Gülbahar Simsek van Veilig Thuis liep er stage en dacht er voor aanvang als volgt over: “Ik had het beeld dat er bij de Politie sprake zou zijn van hiërarchie en een mannencultuur.” Ook Savine Plat van de Reclassering liep stage bij de Politie. Ook zij had op voorhand een soortgelijk idee: “Over de Politie had ook ík mijn vooroordelen: mannencultuur, tunnelvisie en stug.”
Associaties, beelden, veronderstellingen… Aan de deelnemers de schone taak om die in de eerste gesprekken van Wisselstage! -over en weer- bij te stellen. En dat lukte, ook al moesten er ook nog een aantal kennisgaten worden gedicht.
Wendy Kloosterhof van Slachtofferhulp was nog maar kort op stage en merkte al snel bij haar stageorganisatie: “Dat het niet altijd duidelijk is voor wie wij er zijn en wat Slachtofferhulp allemaal wel of juist niet kan betekenen voor een cliënt.” Diana Monteiro van de Reclassering merkte dat het voor betrokken partners niet altijd duidelijk is wat een toezichthouder van de Reclassering doet: “Zo wist men bijvoorbeeld niet dat wij de meldcode moeten nalopen. Ook was onvoldoende duidelijk dat wij gedurende het reclasseringstoezicht gebonden zijn aan de opgelegde bijzondere voorwaarden en dat wij daar omheen afhankelijk zijn van de bereidheid van de cliënt.”
Het mooie van beelden is dat ze kunnen worden bijgesteld. Je gaat bij elkaar op bezoek, maakt kennis, praat eens met elkaar, je vraagt eens wat… Dewi Rijkenberg van Veilig Thuis vertelde tijdens haar stage bij de Politie ook veel over wat haar eigen werk inhoudt: “De Politie heeft -na mijn stage bij hen- een beter beeld gekregen wat er precies met hun melding gebeurt en welke interventies Veilig Thuis zelf kan doen. Het beeld bestond vooral dat Veilig Thuis zelf hulpverlening biedt, wat niet zo is. Ook kreeg mijn collega van de Politie een indruk hoe de gesprekken eruitzien met de slachtoffers en wat er vanuit Veilig Thuis kan worden ingezet.” Frouke Broos van het wijkteam gemeente Rotterdam: “Mijn tijdelijke collega van de Reclassering heeft -denk ik- wel een ander beeld gekregen. Ze gaf aan dat ze niet wist dat het wijkteam zo breed inzetbaar was. De Jeugdbescherming wist niet dat het wijkteam ook casusregisseur in zaken kan zijn, en tegelijkertijd ook uitvoerend kan zijn.” Op haar beurt kon een deelnemer van de Jeugdbescherming, Lisa van Wanrooij, de gemeente Rotterdam meer duidelijkheid verschaffen over haar werk: “De opmerking die mij is bijgebleven, kwam van mijn tijdelijke collega en ging over onze betrokkenheid. Zij gaf aan niet te weten dat wij zo diep in een casus zitten en met zoveel ketenpartners contact hebben.”
Esther Reinhard is bestuurder van Enver, een organisatie die jeugd- en opvoedhulp biedt. Zij herkent dat duidelijkheid over elkaars werkzaamheden stimulerend werkt bij de samenwerking: “Duidelijkheid over taak en verantwoordelijkheidsverdeling en het (goed) beleggen van de regie zullen helpend zijn elkaar beter te vinden in onze gezamenlijke opdracht” Enver deed met vier medewerkers mee aan Wisselstage!
Aan de slag!
Die eerste gesprekken ruimen al vast lekker op. “Nooit geweten dat jullie ook…” en “Waarom hoor ik dit nu pas?” Maar een stage is meer dan een goed gesprek en een kop koffie. Meedoen en -denken en in de schoenen gaan staan van ‘de ander’. Dan ga je pas echt leren! Welke stage-ervaring staat de deelnemers het meeste bij? Jan-Tjeerd de Jong van de Politie liep stage bij Slachtofferhulp: ”De gesprekken die de mensen van Slachtofferhulp voeren met de slachtoffers en de contacten die ze maar blijven houden ter ondersteuning voor het slachtoffer, die zijn mij het meest bijgebleven. Zo mooi om dat te zien en de meesten doen dit vrijwillig.” Zijn collega Guido de Vos liep stage bij het crisisteam van Veilig Thuis: “De ervaring die mij bijblijft, is een telefonisch contact met ouders naar aanleiding van een uithuisplaatsing van een minderjarige waarbij de ouders vooral de schuld bij het kind legden. Zij hadden niet het vermogen naar zichzelf te kijken.” Esmée Heijstek van de Gemeente Rotterdam liep stage bij de Jeugdbescherming. Haar blijft vooral hun betrokkenheid en professionaliteit bij: “Ja, net als het ontzettend stevige proces wat ze intern hebben neergezet om tot goed beleid en vervolgstappen te komen die vaak een heel kwetsbaar gezin of kind aangaan. Dat vond ik mooi om te zien en zegt veel over de professionaliteit van de organisatie.”
Judith Bokhoven, als wethouder bij de gemeente Rotterdam verantwoordelijk voor Mobiliteit, Jeugd en Taal, deed mee aan Wisselstage! En ook zij was onder de indruk van de organisatie waar zij stage liep: “Tijdens mijn stage bij de Jeugdbescherming zag ik jeugdbeschermers keuzes en afwegingen maken. Ze bespraken problemen en de impact van oplossingen met een ongekende betrokkenheid en kennis van de situatie. Bij het geven van adviezen spraken de jeugdbeschermers over jongeren alsof ze persoonlijk aanwezig waren en steeds vanuit de gedachte: wat biedt deze jongere het meest perspectief?”
De collega van Esmee, Charlotte Coenen, liep stage bij de Reclassering: “Ik kreeg echt weer even het besef dat achter elk strafbaar feit een heel levensverhaal schuilt. In mijn werk als beleidsadviseur heb je daar toch minder mee te maken, dus daarom goed om hier regelmatig toch mee in aanraking te komen. Ik vond het mooi om te zien hoe onbevooroordeeld deze adviseur elk dossier oppakt en gesprekken in gaat.” Ook Anja Quak van Enver liep stage bij de Reclassering. En ook zij werd -net als Charlotte- geconfronteerd met ‘echte verhalen’: “We waren in gesprek met een familie van een aangemeld slachtoffer van huiselijk geweld. En dan ervaar je dat het soms toch echt moeilijk is om de waarheid te achterhalen. Want wat is er eigenlijk echt gebeurd?” Rebecca van Etten van de Reclassering blijft niet één ervaring bij van haar stage bij de Jeugdbescherming, maar meer een totaalindruk: Ja, de heftige casuïstiek waar ze bij de Jeugdbescherming mee te maken krijgen en de grote verantwoordelijkheid die ze daarin hebben.”
En zijn er paralellen te zien tussen wat deelnemers in hun eigen werk doen en wat zij meemaken tijdens hun stage? Iedereen houdt zich immers bezig met huiselijk geweld, nietwaar? Gülbahar Simsek van Veilig Thuis liep stage bij de Politie: “Ik heb verhoren en getuigenverklaringen bijgewoond. Vervolgens een overleg met de officier van justitie. Daarnaast ben ik ook bij noodmeldingen geweest waarbij we een vermoedelijke stalker hebben achtervolgd. In de basis komt ons werk wel ergens overeen. De verhoren staan gelijk aan mijn crisisinterventie vanuit het crisisteam. Het overleg met de officier van justitie staat weer gelijk aan mijn overleg met een vertrouwensarts en/of een gedragswetenschapper.” Ook Suzan Pols zag tijdens haar stage bij de Politie overeenkomsten tussen hun werk en haar eigen werk als gedragswetenschapper ambulante crisishulp bij Enver : “Ik vond het goed om te horen welke thema's op dit moment leven binnen de Politie en dat wij die thema's ook terugzien in onze aanmeldingen.”
Lianne Wierts is verantwoordelijk voor talentontwikkeling bij de Politie Eenheid Rotterdam. Deze organisatie besloot ook mee te doen aan Wisselstage! Lianne: “Samenwerking tussen organisaties begint bij de samenwerking tussen medewerkers van die organisaties. Het begint met van elkaar weten wat de ander doet en waarom hij of zij dit doet.”
Welke inzichten deed je op?
Mooi die parallellen in het werk. De casuïstiek en de thema’s komen overeen, maar dat is uiteraard niet gek. Alle ketenpartners zijn immers begaan met hetzelfde onderwerp. Maar wat leerden de deelnemers aan Wisselstage! Van hun tijd ‘aan de andere kant’? Welke inzichten nemen ze mee? Anja Quack van Enver: “Ik ga zeker mijn ervaringen delen binnen ons team. Ook zal ik bij twijfel met een cliënt makkelijker contact op gaan nemen met een andere organisatie.” Ook Suzanne Pols verwacht dat het contact voortaan eenvoudiger verloopt: “Samen moeten we meer gebruik maken van elkaars expertise en elkaar inzetten bij bepaalde casussen. De stap naar meer contact is nu gezet.”
Naast Anja en Suzanne gaat Adrianne van Balen van de Reclassering meer contact opnemen met de partners uit het netwerk: “Meer bellen voor advies en gesprekstips.”
Los van meer en beter contact, deden een aantal deelnemers ook nieuwe kennis op over hun stageorganisatie die ze voortaan concreet gaan inzetten. Zo leerde Dewi Riepsaame van de Jeugdbescherming tijdens haar stage: “Dat wij de mogelijkheid hebben om de Politie te vragen of zij de officier van justitie willen adviseren om dwanghulpverlening op te leggen voor de betrokken ouder.”
Mara van Veghel, ook van de Jeugdbescherming, leerde op haar stageplaats dat: “Iedereen zelf kan bellen naar Slachtofferhulp wanneer zij te maken hebben met een strafbaar feit. Zo kunnen wij bijvoorbeeld ouders en kinderen doorverwijzen.” Paul Tieman van Slachtofferhulp: “Van de Politie kregen we de mailadressen van alle senior-doelgroepen om indien nodig contact mee op te nemen.”
Ook inspireerde Wisselstage! om het op het eigen werk eens anders aan te pakken. Esmee Heijstek van de gemeente Rotterdam: “Ik ga bepaalde kennis die ik opdeed tijdens mijn stage ook gebruiken in het verder vormgeven van mijn project, zoals het opzetten van een professionele standaard. Hier kan de kennis en kunde van de Jeugdbescherming als centrale partij zeker niet in ontbreken.” Lisa van Wanrooij van de Jeugdbescherming: “De collega die bij ons langskwam in het kader van Wisselstage! vertelde mij over de inzet van ervaringsdeskundigen binnen de wijkteams tijdens gesprekken met ouders. Wij maken alleen gebruik van ervaringsdeskundigen tijdens interne trainingen. Maar na het verhaal van mijn collega denk ik dat het meerwaarde heeft als wij deze ervaringsdeskundigen vaker zouden inzetten.”
Veel deelnemers geven ook aan meer kennis te willen delen met de partners in de keten. Dat draagt bij aan de aanpak, is de gedachte. Gerrianne Jacobs van de Politie: “Wat uit de gesprekken met de medewerkers van Enver bleek, is dat zij graag in casussen die zich ervoor lenen, contact willen met de wijkagent. Mogelijk ter aanvulling van ontbrekende informatie omtrent een zaak of personen.” Diana Monteiro van de Reclassering: “Omdat ik inzage kreeg in hoe de Politie werkt - bijvoorbeeld welke systemen zij gebruiken en hoe zij die raadplegen - heb ik ook meer inzicht gekregen hoe ik mijn eigen werk het best kan inrichten zodat de Politie daar effectief gebruik van kan maken. Dat draagt zeker bij aan de gezamenlijke aanpak van huiselijk geweld.”
Als Wisselstage iets leerde aan de deelnemers dan is het wel begrip voor elkaars situatie. Gülbahar Simsek van Veilig Thuis: “Het belangrijkste is begrip. Begrip hebben voor elkaars werk en wat we wel of niet kunnen doen binnen de kaders van iedere organisatie. Als ik de Politie bijvoorbeeld vraag een tijdelijk huisverbod op te starten, kan dit niet altijd omdat zij iets anders waarnemen dan dat ik op papier heb staan.” Ook bij Frouke Broos, wijkteammedewerker in Rotterdam, leidt meer kennis tot begrip: “Van de Jeugdbescherming heb ik gezien wat er voor 'zware taak' komt kijken bij het uitvoeren van de casusregie. Ze hebben erg veel administratie, waardoor ik de werkdruk beter begrijp. Het is pittiger dan ik had bedacht.” Laura Schoots van de Jeugdbescherming ondervond dat werken bij de Politie niet alleen draait om politie skills: “Ik vond het zeer leerzaam om te zien hoe de Politie te werk gaat, maar vooral ook de mentaliteit die zij hebben om ermee om te kunnen gaan.” Dewi Rijkenberg van Veilig Thuis liep ook stage bij de Politie: “Ik merk wel dat ik meer begrip en respect ontwikkeld heb voor de andere ketenpartners. Soms zit je in dit werk toch echt in je eigen bubbel.” Dewi ziet haar deelname ook als vertrekpunt voor meer begrip en kennisdeling: ”Ik merkte dat de Politie Dordrecht niet goed op de hoogte is van procedure THV (tijdelijk huisverbod, red.) en de betrokkenheid van Veilig Thuis Dordrecht bij die procedure. Ik heb binnenkort een bezoek bij Veilig Thuis Dordrecht om het met hen te hebben over de THV-procedures. Daarnaast gaan we ook bekijken hoe Veilig Thuis Dordrecht en de Politie beter met elkaar verbonden kunnen zijn.”
Eveline Kentie is programmanager Huiselijk Geweld bij de Gemeente Rotterdam. Vanuit de gemeente namen meerdere medewerkers deel aan Wisselstage! Eveline herkent zich in het belang van begrip voor elkaar: “Voor de samenwerking is het belangrijk om een houding te hebben waarbij je ervanuit gaat dat ook de ander het beste wil voor de casus. En dus ook met jou wil samenwerken.”
Cliënt centraal
Meer en betere kennis van wat ketenpartners doen, meer contact, goede ideeën opdoen voor je eigen werk: de resultaten van Wisselstage! liegen er niet om. Wat rest is een dieperliggend besef dat samenwerken het sleutelwoord is in de aanpak Huiselijk Geweld. De cliënt centraal stellen, begint bij elkaar leren kennen en samen optrekken. Samen ervoor zorgen dat er een veilige situatie ontstaat, maar er daarna ook samen voor zorgen dat mensen verder kunnen en begeleid worden. De basis is gelegd.
Charlotte Coenen van de gemeente Rotterdam: “Ondanks dat ik dit al wist, besef ik mij wederom hoe belangrijk het is om elkaar als organisaties in een netwerk goed te kennen. Een samenwerking start bij het elkaar weten te vinden, elkaars werkzaamheden te begrijpen en beelden uit te wisselen. Via Wisselstage! heb ik nu twee organisaties beter leren kennen, maar ik heb mij wel voorgenomen om dit zelf nog uit te gaan breiden en zo het netwerk aan organisaties als geheel beter te begrijpen. Dit kan mij dan weer helpen in beleidsontwikkeling.” Gülbahar Simsek van Veilig Thuis: “Van nature ben ik al iemand die graag samenwerkt en net een stapje harder wil lopen om alles zo goed mogelijk voor anderen te organiseren. Dit houd ik erin. Ik denk dat we vaker koffie bij elkaar moeten drinken om het contact warm te houden wat uiteindelijk de samenwerking verbetert. Het is nu eenmaal zo dat wanneer je een gezicht bij een naam hebt, dat je elkaar sneller opzoekt.”
Debbie Maas, bestuurder bij Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond: “Beschermpartner zijn betekent dat je met elkaar je committeert aan het voorkomen en stoppen van geweld. Hiervoor is elkaar kennen en begrijpen ontzettend belangrijk. Ik heb zelf ook een dag stage gelopen. Dit brengt begrip, inzicht en geeft ideeën in verbetermogelijkheden. Samenwerken is een werkwoord waarbij -naast de cliënt- ook professionele eigenzinnigheid centraal staat.”
Advies!
Zo’n kijkje in de keuken levert veel op. Voor jezelf, maar ook voor je eigen organisatie of de plek waar je Wisselstage! loopt. Afsluitend kijken we naar het advies dat de deelnemers elkaars organisatie na afloop van Wisselstage! geven. Maar niet voordat we terugkomen op één ding. Want hoe staat het inmiddels met het beeld dat een aantal deelnemers op voorhand van de Politie had? Weet u nog? Hiërarchie en mannencultuur? Stug en tunnelvisie? Zijn die beelden bijgesteld? Savine Plat van de Reclassering: “Gedeeltelijk. Tijdens mijn dag stage heb ik eigenlijk vooral vrouwelijke agenten gezien. Daarnaast werd de rechtlijnigheid uitgelegd, waar dit vandaan komt. Dat was interessant om te horen. Op deze manier werd mij ook duidelijk dat bijna elke grote organisatie daar wel enigszins mee te maken heeft.” Bij Dewi Riepsaame van de Jeugdbescherming veranderde ‘het gebruikelijke beeld’ over de Politie ingrijpender: “Ja, mensen gaan er vaak vanuit dat het werk van de Politie vooral bestaat uit boeven vangen of zaken rondom verkeer. Terwijl ook zij ontzettend ingrijpende gebeurtenissen meemaken die traumatisch kunnen zijn. Mijn respect voor politie is hiermee alleen maar meer gegroeid”
” Jan-Tjeerd de Jong, die zelf bij de Politie werkt, zei op zijn beurt vooraf geen beeld te hebben van wat Slachtofferhulp deed. Weet u nog? “Ook geen idee met hoeveel mensen ze werken en wat ze precies doen.” Dat is na zijn stageperiode wel anders: “Ja, dat is zeker veranderd. We hebben het over een professionele organisatie waar veel vrijwilligers zich iedere dag weer inzetten voor slachtoffers.”
Afsluitend, wat kunnen de inmiddels ‘ervaringsdeskundige’ deelnemers aan advies geven aan de organisatie waar ze stage liepen? Diana Monteiro geeft dit advies aan haar stageorganisatie: “Ik zou de Politie vooral adviseren om actief contact met ons op te nemen en te onderhouden, indien zij weten dat wij in beeld zijn.” Gülbahar Simsek van Veilig Thuis is het daarmee eens: “In de basis doet de Politie dat al, maar zoek nog meer de samenwerking op. Neem iedere melding serieus zodat de slachtoffers van huiselijk geweld zich ook serieus genomen voelen. Ondanks dat dat de hulpverlening vastloopt -door wachtlijsten en processen- moeten we toch proberen om met elkaar een oplossing te vinden.” Omgekeerd doet Guido de Vos van de Politie dezelfde oproep aan Veilig Thuis: “Vanuit de regierol die jullie hebben -als het gaat om veiligheid voor het slachtoffer- maak sneller en vaker gebruik van de wijkagenten.”
Naast advies op maat aan organisaties roepen de deelnemers vaker op tot meer en betere samenwerking met alle partners. Esmee Heijstek: “Het zou mooi zijn als we met alle partners binnen de keten Huiselijk Geweld kunnen afspreken om ieder jaar minimaal twee dagen op stage te gaan. Ik ben benieuwd hoe de andere organisaties daarnaar kijken.” Jan Voorham van de Politie: “Weet wie je partners zijn en zorg dat je bij verschillende organisaties contactpersonen hebt waarmee je een casus kunt doorspreken en die een andere kijk op zaken hebben.” Ook Paul Tieman van Slachtofferhulp is voor meer samenwerking, maar bespeurt nog een drempel: “In de contacten met de verschillende organisaties merk je nog veel wantrouwen naar elkaar: ‘Wie ben je en waarom wil je dit weten?’. Dit moet in het belang van een goede en tijdige respons naar het slachtoffer beter kunnen. Tenslotte hebben we allemaal de veiligheid van het slachtoffer als doel.” Jan-Tjeerd de Jong van de Politie besluit: “Zorg voor warme contacten met partners. Wij staan er niet alleen voor. Samen aan de slag voor slachtoffers en daders om huiselijk geweld te verminderen!”
Jessica Westerik, regiodirecteur Reclassering Nederland, kijkt tevreden terug op de uitkomsten van deze stage voor de deelnemers: “Ik ben enthousiast over het programma Wisselstage! Een aantal dagen met elkaar meelopen geeft veel inzicht in elkaars werk. Het wordt daardoor makkelijker om de activiteiten van de verschillende organisaties in de aanpak van huiselijk geweld op elkaar af te stemmen. En ook om de verbinding tussen de aanpak van plegers en slachtoffers – waaronder kinderen - van huiselijk geweld op elkaar af te stemmen.