Rechtbank: de laatste schakel in de aanpak van huiselijk geweld.

De deuren van de rechtbank stonden op 12 april open voor professionals die betrokken zijn bij de aanpak van huiselijk geweld. Een groep van 16 personen van verschillende ketenorganisaties woonde drie combinatiezittingen over huiselijk geweld bij en gingen daarna in gesprek met rechter Henriëtte Kernkamp en gerechtsjuristen Willemijn Graven en Chinouk van der Veeke. Veel van hen waren nog niet bekend met de nieuwe aanpak in Rotterdam waarbij civiele procedures worden meegenomen tijdens de strafzaak. Welke inzichten deden de externe deskundigen op en is hun beeld van de rechtbank nu veranderd?

Doet de rechtbank dit allemaal?
Daicy Hendriks, specialistisch ambulant jeugdzorgwerker bij Enver was verbaasd dat de combinatiezittingen nog niet zo lang gedaan worden. ‘Dit is heel waardevol en wat mij betreft zou dit landelijk uitgerold moeten worden. De rechter krijgt op deze manier veel meer zicht op wat er binnen een gezin speelt en hierop gerichter een uitspraak doen in wat nodig is om zo het risico op huiselijk geweld en kindermishandeling in de toekomst te verlagen. Waar ik wel van schrok waren de lange wachtlijsten bij de rechtbank. Bij huiselijk geweld zaken is er eigenlijk altijd spoed vereist.

De professionals die die combinatiezitting volgden, hadden niet verwacht dat de rechter zo veel tijd neemt. Annuska Beker, ambulant hulpverlener: ‘De rechter legde bijvoorbeeld uit waarom het van belang is dat er een bepaalde hulpverlening ingezet wordt wat de eventuele gevolgen hiervan zijn voor een rechtszaak over gezag of omgang.’ Jolanda van Buren -de Wit ziet als procesregisseur van het Advies- en Meldpunt bij Veilig Thuis veel huiselijk geweld zaken passeren. ‘De HG-combinatiezittingen hebben echt meerwaarde. Er is veel meer tijd, zodat de huiselijk geweld problematiek goed in beeld wordt gebracht en besproken wordt met de verdachte. Ook de gevolgen voor eventueel betrokken kinderen en een eventuele scheiding en/of omgangsregeling komen aan bod.’ Sanne van Roon werkt voor het Crisis Interventie Team van de Jeugdbescherming werkt, vult aan: “Ik vond het interessant om te horen dat de combinatiezittingen voor meer informatie zorgen zowel tijdens de strafprocedure als civiel. Het is erg waardevol in HG zaken.’

Fleur Slagboom is beleidsadviseur huiselijk geweld bij de gemeente Rotterdam. Ook zij kreeg een completer beeld van de rechtbank. ‘Mijn beeld van de rechtbank was nogal digitaal: straf opleggen of vrijspreken, maar het is veel meer. Ik heb nu gezien dat de rechter uitgebreid ingaat op de zaak en de persoonlijke omstandigheden van bespreekt. Zij ging echt het gesprek aan en keek naar hoe de situatie in de toekomst kan worden voorkomen. Bij een verdachte werd bijvoorbeeld gedragstherapie aangeraden.’

Ook voor Gedragswetenschapper Savita Brandenburg is het beeld over de rechtbank veranderd: ‘Ik wist niet dat de Rechtbank Rotterdam in de combinatiezitting ook rekening houdt met de achterliggende processen en dynamieken van huiselijk geweld. Ik dacht dat er echt alleen op de strafbare feiten werd gewogen. Ik vond het fijn om dat mee te maken en om te zien hoe de rechter al die belangen afweegt.’

Inzichten om te gebruiken
Daniëlle den Hollander, die voor de welzijnsorganisatie Dona Daria werkt en voor Rotterdam vele honderden dialoogtafels organiseerde waaronder over huiselijk geweld, constateerde het volgende. ‘In het werkveld en ook in de Rechtbank wordt er uitgegaan van de visie dat kinderen niet gescheiden mogen worden van hun ouders. Ik ben het hier zeker mee eens, maar er zijn gevallen waarin dit niet mogelijk is vanwege onderliggende problematieken die er in de gezinssituatie spelen. Hier wordt te weinig mee gedaan door de complexiteit van dergelijke gezinssituaties. Het is van belang hier meer aandacht aan te besteden en bewustwording te vergroten. Ik zie voor mijzelf nog een uitdaging om hierover in gesprek te gaan met de medewerkers van de Rechtbank’.

Annuska Beker deed inzichten op die zij meteen gaat gebruiken in haar werk. ‘De rechter baseert zich bij HG-zaken alleen op de verslaglegging die hij door de daarvoor gerechtigde instanties krijgt aangeleverd. Soms is de gezinssituatie zoals wij die als hulpverleners in de praktijk aantreffen anders. Ik maak bijvoorbeeld mee dat over een gezin wordt geschreven dat de ouders niet meewerken, maar dat er eigenlijk sprake is van een verstoorde relatie met bijvoorbeeld Jeugdbescherming en dat bijvoorbeeld een andere contactpersoon al veel zou helpen. Ik weet nu hoe wij dergelijke gezinnen hierin beter kunnen ondersteunen.’

Sanne van Roon van de Jeugdbescherming leerde veel over het strafrecht. "Ook met betrekking tot informatievoorziening richting de rechtbank in een strafzaak. Door informatie van betrokken partijen als Jeugdbescherming en Veilig thuis wordt er een compleet beeld gecreëerd waardoor een zaak goed beoordeeld kan worden.”

De inzichten die Fleur Slagboon opdeed gaan haar ook helpen in haar werk. ‘Veel organisaties weten nog niet heel goed wat de rechtbank allemaal doet op dit gebied en andersom weet de rechtbank ook nog (te) weinig van wat de hulpverlening doet en hoe zij ingeschakeld kunnen worden. Daar wil ik wat mee doen.’ Verder viel het Fleur op dat de rechtbank echt heel veel huiselijk geweld thema zaken (en combinatiezaken) behandeld. ‘Op deze plek zie je pas hoe groot het probleem van huiselijk geweld in Rotterdam is’.

Aan het speciale stageprogramma bij de Rechtbank Rotterdam deden professionals mee van Politie Rotterdam, Raad voor de Kinderbescherming, gemeente Rotterdam, BAR-organisatie, Jeugdbescherming Rotterdam Rijnmond, Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond, Enver, Albeda College, wijkteams gemeente Rotterdam, Slachtofferhulp, Nederland, Arosa en Dona Daria. Deze dag is een uitvloeisel van de Wisselstage! Huiselijk Geweld, een initiatief van de HG Leerwerkplaats dat met de inzet van, korte werkstages professionals van verschillende ketenorganisaties met elkaar verbindt.